کد مطلب:214806 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:301
زیارت قبر ابوعبدالله
عن الحسین بن محمد القمی قال، قال أبوالحسن موسی بن جعفر علیهماالسلام: أدنی ما یثاب به زائر أبی عبدالله بشط الفرات، اذا عرف حقه و حرمته و ولایته، أن یغفر له ما تقدم من ذنبه و ما تأخر.
ثواب الأعمال ص 111
ترجمه:
امام هفتم علیه السلام فرمود: كمترین چیزی كه ثواب و أجر داده می شود، به زائر قبر حضرت أبی عبدالله (ع) كه در كنار نهر فرات است، زمانی كه بشناسد حق او و حرمت و ولایتش را: اینكه بخشیده شود برای او، آنچه گناه كرده است در گذشته و آینده.
توضیح:
در این حدیث شریف چندین موضوع توضیح داده می شود:
1- زیارت: دیداری است كه برخلاف جریان ظاهری باشد. زیرا أغلب دیدارهای بزرگان روحانی و أمكنه مقدس، برخلاف جریانهای طبیعی و ظاهری بوده، و در
[ صفحه 147]
حقیقت عدول از روش عموم و مقتضیات ظاهری است.
و این معنی دلالت می كند بر اخلاص و محبت و علاقه زیاد به این أمر، و قهرا موجب أجر بیشتر خواهد شد.
2- اذا عرف حقه: حق به معنی أمری است كه ثابت و مطابق باشد با واقع، خواه در موضوعات خارجی باشد، یا در أعمال، یا در أحكام، یا در علوم و معارف، یا در مقامات روحانی، یا در شؤون زندگی، یا غیر اینها، و آن صفت بر وزن صعب است.
و مقصود در اینجا: مقامات روحانی از جهات قرب به خداوند متعال و معارف الهی و علوم ربانی و وصایت از رسول خدا و مظهریت در صفات جلال و كمال و صدق در رفتار و كردار و گفتار و ارتباط با غیب، می باشد.
و اضافه در كلمه - حقه: به معنی لام است، یعنی حقایق و واقعیاتی كه برای آن حضرت و مخصوص او است.
و زیارتی كه توأم باشد با انكار و حجود این حقائق كه امور ثابت و واقعی است: نتیجه بخش و مفید نبوده، و مانند سائر زیارات ظاهری خواهد بود.
و همچنین است اگر روی غفلت و جهالت صورت بگیرد.
2- و حرمته: حرمة چون فعلة آن چیزی است كه محفوظ و ممنوع باشد، یعنی جایز و حلال نشود هتك ممنوع و محفوظ بودن آن. و این مفهوم در مقابل حلال است.
و این عنوان در مرتبه متأخر حق است، یعنی پس از تحقق موضوع حق: حكم لزوم احترام و محفوظ و ممنوع بودن آن به اقتضای عقل ثابت می شود.
و در این مورد چون عناوین وصایت و ارتباط با غیب و قرب و مظهریت تامه
[ صفحه 148]
شخص امام حق و ثابت گردید: لازم است به حفظ و احترام آن از روی اعتقاد و عمل و قول، مجاهدت كرد.
و این معنی أثر و نتیجه موضوع حق است، و از این لحاظ در مرتبه متأخر آن ذكر شده است.
و برگشت این قید به حقیقت ایمان و تشیع و پیروی خالص از عقائد و أعمال و روش آن حضرات می شود.
3- و ولایته: ولایت به معنی اشراف و تدبیر امور باشد، و حقیقت ولایت قرار گرفتن در پهلوی چیزی است كه رابطه اشراف و تدبیر و اداره آن در میان باشد.
و این معنی در حقیقت و از لحاظ واقعیت مطلق صددرصد برای خداوند متعال باشد، و سپس در مرتبه متأخر و در ظل او برای أنبیاء و أولیاء و أوصیاء ثابت است.
و ولایت پس از تكوین و تقدیر بوده، و در رابطه تربیت و تدبیر امور شخصی و اجتماعی انجام می گیرد.
انما ولیكم الله و رسوله و الذین آمنوا - 5 / 55.
ولایت خداوند متعال: در مراحل جریان بقاء موجودات پس از ایجاد و تقدیر آنها، و در رابطه عوارض و حوادث و آنچه تعلق به ادامه حیات دارد، و یا آنچه مربوط باشد به نظم و تدبیر عوالم كلی یا اجتماع، و یا از لحاظ جعل و تشریع مقررات.
و أما ولایت رسول أكرم و حضرات أئمه علیهم السلام: منحصر می شود به جهت آخر كه تشریع أحكام الهی و مقررات دینی و تعیین وظائف عبودیت، از مراحل
[ صفحه 149]
توحید و تهذیب نفس و آنچه مربوط می شود به سیر انسان به سوی كمال.
هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزكیهم و یعلمهم الكتاب و الحكمة 62 / 2. [1] .
پس این رسالت در حقیقت خلافت از جانب پروردگار متعال است در موضوعات ابلاغ آیات و تزكیه و تعلیم.
و برگشت این معنی به تثبیت تولیت الهی است در این قسمت مخصوص، به رسول او و جانشینانش صلوات الله علیهم.
و نتیجه اذعان به این ولایت و قبول كردن آن: این است كه انسان از جان و دل و در ظاهر و باطن، در مقابل دستورها و فرمانهای آنان كه از جانب خدا هستند (و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی 53 / 4) [2] كمال اطاعت و تسلیم و تمام تبعیت و خضوع پیدا كرده، و كمترین تخلفی نداشته باشد. و ما آتاكم الرسول فخذوه و ما نهیكم عنه فانتهوا - 59 / 7. [3] .
و این ولایت متأخر از موضوع حق و حرمت بوده، و در مرتبه سوم قرار می گیرد: زیرا حق و حرمت مربوط به علو مقام و شخصیت والای آن حضرات بوده، و ولایت اشاره به ثبوت منصبی باشد كه به اقتضای مقام رفیع ذاتی، از جانب خداوند متعال تعیین می شود.
4- أن یغفر له: این قسمت چهارم نیز در حقیقت نتیجه طبیعی سه قسمت
[ صفحه 150]
گذشته باشد، زیرا زیارت با این شرائط و دیدار با این خصوصیات (قبول و تصدیق به حقوق و حرمت و ولایت آن حضرات و تسلیم شدن در مقابل آنان) در حقیقت توبه كامل از همه معاصی و ذنوب گذشته و آینده خواهد بود.
آری نه تنها معاصی گذشته محو و بخشیده خواهد شد، و معاصی آینده نیز پس از این توجه و عرفان و توبه خالص باطنی به وقوع نه پیوسته، و اگر روی غفلت ظاهر شد: توأم با توبه و ندامت و استغفار خواهد بود.
یا أیها الذین آمنوا توبوا الی الله توبة نصوحا عسی ربكم أن یكفر عنكم سیئاتكم و یدخلكم جنات - 66 / 8. [4] .
و ضمنا معلوم شود كه: این قیود و یا شبیه به آنها در همه زیارات حضرات أئمه أطهار وارد شده است. رجوع شود به كتاب شریف من لا یحضره الفقیه، أبواب حج و زیارات.
[ صفحه 151]
ثواب الأعمال ص 111
ترجمه:
امام هفتم علیه السلام فرمود: كمترین چیزی كه ثواب و أجر داده می شود، به زائر قبر حضرت أبی عبدالله (ع) كه در كنار نهر فرات است، زمانی كه بشناسد حق او و حرمت و ولایتش را: اینكه بخشیده شود برای او، آنچه گناه كرده است در گذشته و آینده.
توضیح:
در این حدیث شریف چندین موضوع توضیح داده می شود:
1- زیارت: دیداری است كه برخلاف جریان ظاهری باشد. زیرا أغلب دیدارهای بزرگان روحانی و أمكنه مقدس، برخلاف جریانهای طبیعی و ظاهری بوده، و در
[ صفحه 147]
حقیقت عدول از روش عموم و مقتضیات ظاهری است.
و این معنی دلالت می كند بر اخلاص و محبت و علاقه زیاد به این أمر، و قهرا موجب أجر بیشتر خواهد شد.
2- اذا عرف حقه: حق به معنی أمری است كه ثابت و مطابق باشد با واقع، خواه در موضوعات خارجی باشد، یا در أعمال، یا در أحكام، یا در علوم و معارف، یا در مقامات روحانی، یا در شؤون زندگی، یا غیر اینها، و آن صفت بر وزن صعب است.
و مقصود در اینجا: مقامات روحانی از جهات قرب به خداوند متعال و معارف الهی و علوم ربانی و وصایت از رسول خدا و مظهریت در صفات جلال و كمال و صدق در رفتار و كردار و گفتار و ارتباط با غیب، می باشد.
و اضافه در كلمه - حقه: به معنی لام است، یعنی حقایق و واقعیاتی كه برای آن حضرت و مخصوص او است.
و زیارتی كه توأم باشد با انكار و حجود این حقائق كه امور ثابت و واقعی است: نتیجه بخش و مفید نبوده، و مانند سائر زیارات ظاهری خواهد بود.
و همچنین است اگر روی غفلت و جهالت صورت بگیرد.
2- و حرمته: حرمة چون فعلة آن چیزی است كه محفوظ و ممنوع باشد، یعنی جایز و حلال نشود هتك ممنوع و محفوظ بودن آن. و این مفهوم در مقابل حلال است.
و این عنوان در مرتبه متأخر حق است، یعنی پس از تحقق موضوع حق: حكم لزوم احترام و محفوظ و ممنوع بودن آن به اقتضای عقل ثابت می شود.
و در این مورد چون عناوین وصایت و ارتباط با غیب و قرب و مظهریت تامه
[ صفحه 148]
شخص امام حق و ثابت گردید: لازم است به حفظ و احترام آن از روی اعتقاد و عمل و قول، مجاهدت كرد.
و این معنی أثر و نتیجه موضوع حق است، و از این لحاظ در مرتبه متأخر آن ذكر شده است.
و برگشت این قید به حقیقت ایمان و تشیع و پیروی خالص از عقائد و أعمال و روش آن حضرات می شود.
3- و ولایته: ولایت به معنی اشراف و تدبیر امور باشد، و حقیقت ولایت قرار گرفتن در پهلوی چیزی است كه رابطه اشراف و تدبیر و اداره آن در میان باشد.
و این معنی در حقیقت و از لحاظ واقعیت مطلق صددرصد برای خداوند متعال باشد، و سپس در مرتبه متأخر و در ظل او برای أنبیاء و أولیاء و أوصیاء ثابت است.
و ولایت پس از تكوین و تقدیر بوده، و در رابطه تربیت و تدبیر امور شخصی و اجتماعی انجام می گیرد.
انما ولیكم الله و رسوله و الذین آمنوا - 5 / 55.
ولایت خداوند متعال: در مراحل جریان بقاء موجودات پس از ایجاد و تقدیر آنها، و در رابطه عوارض و حوادث و آنچه تعلق به ادامه حیات دارد، و یا آنچه مربوط باشد به نظم و تدبیر عوالم كلی یا اجتماع، و یا از لحاظ جعل و تشریع مقررات.
و أما ولایت رسول أكرم و حضرات أئمه علیهم السلام: منحصر می شود به جهت آخر كه تشریع أحكام الهی و مقررات دینی و تعیین وظائف عبودیت، از مراحل
[ صفحه 149]
توحید و تهذیب نفس و آنچه مربوط می شود به سیر انسان به سوی كمال.
هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزكیهم و یعلمهم الكتاب و الحكمة 62 / 2. [1] .
پس این رسالت در حقیقت خلافت از جانب پروردگار متعال است در موضوعات ابلاغ آیات و تزكیه و تعلیم.
و برگشت این معنی به تثبیت تولیت الهی است در این قسمت مخصوص، به رسول او و جانشینانش صلوات الله علیهم.
و نتیجه اذعان به این ولایت و قبول كردن آن: این است كه انسان از جان و دل و در ظاهر و باطن، در مقابل دستورها و فرمانهای آنان كه از جانب خدا هستند (و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی 53 / 4) [2] كمال اطاعت و تسلیم و تمام تبعیت و خضوع پیدا كرده، و كمترین تخلفی نداشته باشد. و ما آتاكم الرسول فخذوه و ما نهیكم عنه فانتهوا - 59 / 7. [3] .
و این ولایت متأخر از موضوع حق و حرمت بوده، و در مرتبه سوم قرار می گیرد: زیرا حق و حرمت مربوط به علو مقام و شخصیت والای آن حضرات بوده، و ولایت اشاره به ثبوت منصبی باشد كه به اقتضای مقام رفیع ذاتی، از جانب خداوند متعال تعیین می شود.
4- أن یغفر له: این قسمت چهارم نیز در حقیقت نتیجه طبیعی سه قسمت
[ صفحه 150]
گذشته باشد، زیرا زیارت با این شرائط و دیدار با این خصوصیات (قبول و تصدیق به حقوق و حرمت و ولایت آن حضرات و تسلیم شدن در مقابل آنان) در حقیقت توبه كامل از همه معاصی و ذنوب گذشته و آینده خواهد بود.
آری نه تنها معاصی گذشته محو و بخشیده خواهد شد، و معاصی آینده نیز پس از این توجه و عرفان و توبه خالص باطنی به وقوع نه پیوسته، و اگر روی غفلت ظاهر شد: توأم با توبه و ندامت و استغفار خواهد بود.
یا أیها الذین آمنوا توبوا الی الله توبة نصوحا عسی ربكم أن یكفر عنكم سیئاتكم و یدخلكم جنات - 66 / 8. [4] .
و ضمنا معلوم شود كه: این قیود و یا شبیه به آنها در همه زیارات حضرات أئمه أطهار وارد شده است. رجوع شود به كتاب شریف من لا یحضره الفقیه، أبواب حج و زیارات.
[ صفحه 151]
[1] خدايي كه مبعوث كرده است در ميان أفراد ساده پيغمبري را كه تزكيه كرده و تعليم كتاب و حكمت بدهد.
[2] سخن نمي گويد از خواهش نفس، و نيست سخن او مگر آنكه وحي نازل شود.
[3] و آنچه آورده است براي شما رسول اكرم، پس آن را بگيريد، و آنچه را كه نهي مي كند از آن پس بپذيريد.
[4] اي آنانكه ايمان آورده ايد توبه كنيد به سوي خداوند متعال توبه خالص، اميد است كه خداي شما بپوشاند از شما بديهاي شما را، و داخل كند شما را به بهشتها.